Eikenprocessierups

De rupsen vervellen een aantal keren voordat ze overlast veroorzaken. Ieder jaar gebeurt dat rond dezelfde periode. De weersomstandigheden in het voorjaar kunnen ervoor zorgen dat de periode van overlast niet ieder jaar gelijk is. Pas vanaf het derde larvestadium - ongeveer begin juni, ontstaan de eerste brandharen. Deze zijn microscopisch klein en niet met het blote oog te zien. De witte lichaamsharen die wel met het blote oog te zien zijn veroorzaken geen overlast.

Welke klachten kunnen de rupsen veroorzaken?

De meest voorkomende klacht is (ernstige) jeuk. Ook geïrriteerde of ontstoken ogen en irritatie van de luchtwegen komen voor. In een enkel geval kan je last krijgen van braken, duizeligheid of koorts. In alle gevallen worden de klachten veroorzaakt door contact met de brandharen. Dit kan door aanraking van een nest maar ook door contact met brandharen die verspreid worden door de wind. Hoe erg de reactie is, is voor iedereen anders. Kom je vaker met brandharen in contact dan kan de reactie heftiger zijn. Neem bij ernstige klachten contact op met de huisarts. Ook dieren kunnen last krijgen van de brandharen van de eikenprocessierups. Meer informatie over rupsen en gezondheid is te vinden op de website van de GGD www.rupsen.info

Hoe voorkom ik ongemak?

Vermijd elk contact met de rupsen en resten ervan. Zorg bij een bezoek aan een (natuur-)gebied met eikenprocessierupsen voor goede bedekking van de hals, armen en benen en ga niet op de grond zitten. Waarschuw kinderen voor het gevaar van de rups. Kies wanneer het mogelijk is voor een andere route waar geen besmette bomen staan. Ga na het aanraken van de rupsen of haren niet krabben of wrijven, maar was of spoel de huid of ogen goed.

Zorg in alle gevallen dat contact met de rupsen of resten daarvan vermeden wordt. Is de boom van de gemeente dan kan hier direct een melding (Hoofdcategorie: Plaagdieren en ongedierte, subcategorie Eikenprocessierups) worden gemaakt.

• Geef zo nauwkeurig mogelijk de locatie van de besmette boom of bomen door;
• Vermeld de grootte van de nesten (formaat tennisbal, voetbal of groter) en
• het aantal besmette bomen per locatie.

Dit is belangrijke informatie voor de bestrijding.

Bent u zelf eigenaar van een boom met eikenprocessierupsen dan bent u ook zelf verantwoordelijk voor het treffen van maatregelen. Dat geldt ook voor andere boomeigenaren zoals de Provincie. De gemeente treft alleen maatregelen bij haar eigen bomen.

Plasticfolie rond de boom helpt niet

In de afgelopen jaren zijn er veel bomen omwikkeld met plastic folie, dit was geen initiatief van de gemeente en het draagt niets bij aan de bestrijding. Het omwikkelen van de bomen maakt het bestrijden juist moeilijker, de rupsen komen uit het eipakket dat hoog in de eikenboom zijn gelegd. Daar eten ze van de bladeren. Ze hoeven dus niet in of uit de boom. De gedachte achter deze oplossing is dat de folie hun looproute zou blokkeren. Maar dat is niet het geval. Bovendien leidt het tot extra zwerf-plastic in de natuur en ook dat is niet wenselijk.

De gemeente Meierijstad bestrijdt de eikenprocessierups op verschillende manieren.

1. Preventief bestrijden: In de maand mei vindt preventieve bestrijding plaats met een bacteriepreparaat. Zie hiervoor de kaart met de spuitlocaties en –routes.
2. Verwijderen rupsen: Ondanks de preventieve maatregelen is niet te voorkomen dat zich rupsen ontwikkelen. Vanaf begin juni wordt gestart met het verwijderen van de rupsen. Een gespecialiseerd bedrijf voert deze werkzaamheden uit voor de gemeente. Met een speciale zuigwagen en handbediende zuigers worden de rupsen weggezogen en veilig afgevoerd. Dit kost veel tijd en ook hiervoor geldt dat niet alle locaties dezelfde voorrang krijgen.
3. Waarschuwen: Op plaatsen waar weghalen (nog) niet mogelijk is wordt gewaarschuwd voor de aanwezigheid van de eikenprocessierups. In geval van ernstige overlast kan het zelfs nodig zijn een weg, fietspad of een gebied volledig af te sluiten.
4. Stimuleren natuurlijke vijanden: De omgeving van eiken moet geschikt zijn als leefplek voor de natuurlijke vijanden. De vijanden van de eikenprocessierups moeten het hele jaar voedsel, verblijf- en overwinteringsplekken hebben. Daarom worden wegbermen gefaseerd gemaaid en wordt  in overleg, groen voor dit doel omgevormd.

Waarom worden de rupsen niet in alle eiken bestreden?

Het is geen optie om de eikenprocessierups in alle eikenbomen binnen de gemeentegrenzen te bestrijden. Naast de eikenbomen van de gemeente zijn er namelijk ook nog veel eiken van andere eigenaren. Denk hierbij aan particuliere bomen maar ook aan bomen van de Provincie en Staatsbosbeheer. Ieder eigenaar is zelf verantwoordelijk voor het beperken van overlast in zijn bomen. Ook de gemeente bestrijdt niet in al haar bomen, maar stelt prioriteiten in de bestrijding. Gebieden rondom scholen, speelplekken en plaatsen waar veel mensen verblijven, fietsen of wandelen hebben voorrang. Door selectief te kijken naar de locaties van bestrijding wordt op plaatsen waar de risico’s lager zijn, zo min mogelijk schade toegebracht aan de natuur. Natuurlijke vijanden krijgen hier de mogelijkheid om zich ontwikkelen. Een kaart met bestrijdingsprioriteit

Toekomst: meer natuurlijke vijanden

Meierijstad streeft naar meer natuurlijke vijanden van de rupsen, zodat er een betere balans ontstaat. Wegbermen worden bijvoorbeeld al enige tijd gefaseerd gemaaid waar dit mogelijk is. Zo kunnen de natuurlijke vijanden zoals mezen en sluipwespen beter overwinteren.

Ook is Meierijstad ambassadeur gemeente van het LIFE-project. Dit is een samenwerking met o.a. Provincie Noord-Brabant met als belangrijkste doelstelling om het gebruik van biociden bij het beheer van de eikenprocessierups drastisch te verminderen door van ecologische beheermethoden de norm te maken. Meer informatie hierover kunt u vinden op

https://eikenprocessierups.life/