Saskia Boelema: "Brede welvaart vraagt om keuzes voor de toekomst"

Burgemeester van Rooij gaat in gesprek met Saskia Boelema, gedeputeerde van de provincie Noord-Brabant.

Saskia Boelema is gedeputeerde voor gezondheid en brede welvaart in de provincie Noord-Brabant. Als bestuurder vertelt zij hoe de provincie brede welvaart een plek geeft in beleid en besluitvorming. Hoe maak je als overheid keuzes die niet alleen economisch slim zijn, maar ook goed voor gezondheid, leefomgeving en toekomstige generaties? En hoe merk je dat als inwoner? Aan de hand van enkele voorbeelden - van Moerdijk tot Meierijstad - laat Saskia Boelema zien dat brede welvaart vraagt om durven afwegen.

Transcriptie

Kees van Rooij:
Ik ben Kees van Rooij, burgemeester van de mooie gemeente Meierijstad. In deze podcast ga ik in gesprek met mensen over brede welvaart. Wat is eigenlijk brede welvaart? Brede welvaart gaat in de kern over het welzijn van mensen. Het is een maatstaf voor alles wat mensen van waarde vinden. En hoe bereiken we dat zoveel mogelijk mensen het goed hebben in onze gemeente? Beste luisteraars, een nieuwe aflevering van de podcastserie over brede welvaart. En vandaag heb ik een gesprek met Saskia Boelema, gedeputeerde van de provincie Brabant. Welkom Saskia, want we hebben ook afgesproken om elkaar in het gesprek gewoon te tutoyeren.

Saskia Boelema:
Zeker, dankjewel.  

Kees van Rooij:
Misschien is het goed om jouzelf even te introduceren bij onze luisteraars.

Saskia Boelema:
Ja, dat is helemaal goed. Ik ben Saskia Boelema. Ik ben sinds ruim twee jaar gedeputeerde voor gezondheid en brede welvaart. En nog een aantal andere dingen, maar we gaan het vandaag vooral over gezondheid en brede welvaart hebben. En daarnaast ben ik moeder van een dochter, woon ik in Breda en probeer ik in mijn vrije tijd ook een beetje aan mijn eigen brede welvaart te werken door lekker te koken en te ontspannen met vrienden. En wandelen.

Kees van Rooij:
Ja, ik had de vraag kunnen stellen wat heeft u met brede welvaart? Wat heb jij met brede welvaart? Maar mooi dat, dat in het persoonlijke leven ook doortrekt. Maar nu even als gedeputeerde. Wat betekent voor jou als gedeputeerde brede welvaart? 

Saskia Boelema:
Ja, het is eigenlijk… Ik ben ook opgeleid als econoom en vaak kijk je vanuit de enge bril en daar proberen wij dus een beetje de breedte in te zoeken. Naar economie, als wat is het verdienvermogen van Nederland. De BV Nederland, nou allemaal van die termen die je voorbij ziet komen. Wat we eigenlijk proberen is…. dat economische beeld in die afweging is belangrijk, want we moeten zorgen dat we dat inderdaad dat verdienvermogen op orde houden. Maar ook voor iedereen. En er zijn ook heel veel andere waarden die relevant zijn om te zeggen, hé hoe welvarend zijn we met elkaar? Nou daar gaat brede welvaart voor mij over. Dus het gaat niet alleen maar over; wat zie je op je bankrekening? Maar ook hoe ziet je omgeving er uit, voel je je lekker in je lijf en in je vel. En dat is ook echt een thema van deze tijd. Het gaat niet alleen maar over, nou ja, de hoeveelheid geld, maar ook over de autonomie die je hebt om zelf ook keuzes te maken als mens. 

Kees van Rooij:
Ja, nou mooi. En de provincie heeft daar een heel programma. Heeft daar ook onderzoek naar gedaan. Maar misschien even over het programma brede welvaart bij de provincie. Wat zit daar allemaal in?

Saskia Boelema:
Ja, nou we zijn een beetje aan het pionieren met dit begrip. Hoe maken we nou afwegingen, ook als overheid, die net wat verder gaan dan alleen maar, oké, heeft dit het hoogste opgeleverd of wat doet dit voor de werkgelegenheid? Want het gaat dan ook over wat voor type werkgelegenheid. Nou dat soort vragen proberen we onszelf steeds meer te stellen in afwegingen die wij maken in Brabant. En dat dat nog niet vanzelf gaat, dat mag ook duidelijk zijn. Dat vraagt wel oefenen en dat doen we niet alleen. Dat doen we ook samen met partners in de academische werkplaats brede welvaart.

Kees van Rooij:
Om het een beetje misschien tastbaar te krijgen, schuurt dat ook soms in discussies in het college van gedeputeerde staten. En heb je ergens een voorbeeld waarvan je zegt daar zitten we heel scherp in die afweging brede welvaart wel of niet een beetje meer in dit verhaal?

Saskia Boelema:
Ja, we zijn gelukkig een heel harmonieus team. We hebben het gezellig met elkaar, maar tuurlijk op de inhoud kan je af en toe echt wel eens denken, doen we hier nou het goede voor de toekomst van Brabant? Dat zie je ook bij jullie in de gemeente Meierijstad, om jullie heen. We zitten nu in Eindhoven, nou jullie kijken daar ook naar. Terecht hè, van hoe kunnen wij helpen om ook die brede welvaart van Eindhoven vergroten en daar zelf ook in mee te kunnen doen. En dat betekent dat we moeten nadenken over, nou ja, hoe zorg je dan dat je van A naar B komt in je mobiliteit. En welke afwegingen maak je dan? Wat laat je dan voorgaan? Dat is natuurlijk ook echt iets wat bij jullie in de gemeente heel erg speelt, die mobiliteit. Maar ook het landelijk gebied. Jullie hebben een prachtig achterland als gemeente. Ja, hoe hou je dat prachtig? En welke afwegingen maak je tussen wat voor type landbouw, wat doe je dan in het buitengebied? Hoe zorg je dat dat ook, ja dat natuur en landbouw in harmonie met elkaar in dat buitengebied zich kunnen verhouden? En dat is best soms spannend. Maar dat heeft ook te maken met brede welvaart. En hoe kijk je daar nou naar? 

Kees van Rooij:
Ja, nu ging je al meteen door naar de gemeente Meierijstad. Maar mijn vraag ging erover van… in discussies in het college, heb je voorbeelden van waar het dan schuurt, zodat ook een luisteraar weet van oké daar wordt het concreet. 

Saskia Boelema:
Ja, één van de dingen die heel concreet zijn, waar we echt ook apart nadenken over wat doet dit met de brede welvaart is Moerdijk. In Moerdijk moet uiteindelijk een heel groot stopcontact aangelegd worden, om maar even huiselijk te zeggen, want al die wind op zee die moet met de hele grote kabel ergens aan land komen en dat moet op Moerdijk landen. Nou dat is een heel groot gebied. Dus ik leg het even een beetje uit Kees, want het is natuurlijk voor de inwoner van Meierijstad net de andere kant van Brabant. En dus we moeten dat hele grote stopcontact accommoderen en tegelijkertijd denken we; oké, hoe kunnen we nou de bedrijven die daar zitten, dat zijn intensieve bedrijven, nou dat noemen we dan circulaire economie, maar dat gaat over asfaltverwerkers, dat gaat over Shell bijvoorbeeld. En hoe kunnen we zorgen dat daar een toekomst is, maar wel ook een groene toekomst. En dat gaat ook over brede welvaart. Want het gaat niet alleen over de beslissing die nu belangrijk is economisch, maar ook dat je niet over de toekomst van andere inwoners, dat dat negatief afruilt. En tegelijkertijd hebben we daar een dorp liggen, wat Moerdijk heet, en ook die mensen willen gewoon graag fijn blijven wonen in dat dorp. En hoe doe je dat nou als er zo'n enorme reus naast je komt in die uitbreiding? En kan je dat dan toch enigszins in harmonie brengen? Dus daar proberen we ook te kijken naar hoe kunnen we nou andere afwegingen maken die ook brede welvaart opleveren voor de mensen in het dorp. En dus voor latere generaties in de beslissingen die je nu neemt om dat duurzaam te doen. 

Kees van Rooij:
Ja. Nou, een mooi concreet voorbeeld. Ik denk dat daarmee ook duidelijk wordt dat je ook in het college van GS dus continu zit met die brede afweging en niet alleen wat levert het op in directe zin. De provincie heeft ook onderzoek gedaan onder alle Brabanders over brede welvaart. Wat viel daar voor jou in op? 

Saskia Boelema:
Het is denk ik goed om te duiden wat voor soort onderzoek wij doen. Want aan de ene kant heb je CBS cijfers, de harde data voor brede welvaart, zijn 34 criteria opgesteld. Bijvoorbeeld hoever woon je gemiddeld gezien van een middelbare school of van onderwijs tot aan je mobiliteit. Dat is de technische kant. Daar scoren we op zich best aardig in als Brabant. Maar wat wij als provincie doen is ook geïnteresseerd zijn in wat vindt de Brabander nou eigenlijk? Hoe beleeft die zijn eigen brede welvaart? En daar hebben we onlangs inderdaad een nieuwe monitor over gepresenteerd. Die heeft PON & Telos voor ons uitgevoerd. En daarin geven de Brabanders zich gemiddeld een 7,4. Nou, dat is best een mooi rapportcijfer. Ruimte voor verbetering, maar het is eigenlijk al best wel heel… Dus het goede leven, zal ik maar zeggen, wordt hier wel gewaardeerd. Maar als je dan inzoomt op… dan zitten er toch verschillen in regio's bijvoorbeeld. En daar, ja, daar moeten wij als provincie ons voordeel mee doen in het maken van beleid. 

Kees van Rooij:
Ja. Ik las in dat rapport dat in West-Brabant ze een tikkeltje minder tevreden waren dan in Oost-Brabant. Heb je daar een verklaring voor? 

Saskia Boelema:
Ja, dat is altijd het interessante. En dan als je inzoomt op de cijfers, zie je ook dat er bijvoorbeeld verschillen zijn tussen inderdaad regio's, maar ook stad en platteland. Tussen generaties ook. Dus jongeren zijn gemiddeld minder tevreden dan ouderen. En dat ligt ja, als ik dan een verklaring zou mogen geven, zit dat ook vaak denk ik in de woonsituatie. Het is best heel lastig om op die woningmarkt te komen. Als je er eenmaal op zit dan ben je denk ik blij. Dus dat zal ook een onderdeel zijn van de verklaring waarom jongere generaties minder tevreden zijn met hun leven dan oudere generaties, met name op het wonen. Ja, en verder… ik denk economisch gezien is de regio Noordoost waar Meierijstad het onderdeel van is. Ja, heeft zich eigenlijk al heel erg heruitvonden, zal ik maar zeggen. En dat is echt een compliment aan de regio. In West-Brabant begint dat weer te komen, maar dat heeft… Ja, je ziet ook dat het type arbeidsplaats is gewoon net wat anders dan in Noordoost. En dat verklaart gedeeltelijk dan ook denk ik het verschil. 

Kees van Rooij:
Ja, het zijn ook maar nuances. Ik vond ook heel interessant, het onderzoek, om dat op de verschillende aspecten te zien hoe er dan geschoord is. Maar dat vraagt denk ik te veel tijd om er nou uitgebreid op in te gaan. Maar het geeft wel ook iets waar wij ook als gemeente mee aan de slag kunnen om die cijfers wel in de achtergrond mee te nemen met ook het beleid wat wij voeren. 

Saskia Boelema:
Zeker. Nou ja, zeker omdat jullie als gemeente ook wel echt bijvoorbeeld op gezondheid lokaal heel veel kunnen doen. En dat was eigenlijk hetgeen wat het minste eruit kwam eigenlijk. 6,7 Gemiddeld voor de lichamelijke gezondheid. Wat wel positief is, denk ik, is dat gemiddeld gezien de Brabander zich een 7,3 geeft voor mentale gezondheid. En daar is natuurlijk ook heel veel om te doen. En nogmaals, dat zijn gemiddelde. Als je dieper kijkt dan… over groepen heen… Ik zeg altijd ik geef mijn leven een negen. Maar er zijn dus ook heel veel mensen die zichzelf een onvoldoende geven. En dat middelt dan natuurlijk uit tot die 7,3.

Kees van Rooij:
Ja, daarom is het ook altijd goed te kijken naar juist die verschillen in zo'n onderzoek, want gemiddeld is er niemand. Even nog naar… Want je ging er in het begin van het gesprek al een beetje op in van wat merkt nou onze inwoner in Meierijstad van dat het thema brede welvaart bij de provincie zo stevig op die agenda staat. Kun je dat duiden? 

Saskia Boelema:
Ja, we proberen dus in de beleidsafwegingen die we maken en die dus ook Meierijstad raken, daar rekening mee te houden. Als het gaat over, met name ook naar de toekomst kijken, dat je geen negatieve beslissingen wilt nemen voor volgende generaties. Nou dat betekent dat we bijvoorbeeld kijken naar water en bodem sturend. Nou, in Meierijstad zijn jullie met het inpassen van je woonwijken daar eigenlijk al heel mooi mee bezig. Om maar even als voorbeeld, als afweging die je maakt. En dat betekent dat je soms meer moet investeren in die buitenruimte om dat klimaat adaptief te doen. Om dat water vast te houden, maar ook af te voeren als het veel te veel is, zoals nou ja, een dag als vandaag misschien. Maar dat doe je omdat je ook droge voeten wil houden voor je inwoners in de toekomst. Dus daarin proberen we elkaar wel te vinden in ja, wat kan dan wel en wat kan dan niet. Nou, één van de dingen die jullie bijvoorbeeld ook in een woonwijk doen is… en we hebben allemaal met elkaar het schone luchtakkoord getekend en jullie maken dat heel materieel en dat vinden wij dus als provincie geweldig dat je zegt; nou, in sommige woonwijken bouwen we gewoon geen schoorstenen meer. Dan kan er ook geen houtstook meer plaatsvinden. En dat is goed voor inwoners, voor hun gezondheid, voor mensen die echt last hebben van hun luchtwegen. 

Kees van Rooij:
We zitten vandaag op de Dutch Design Week hier in Eindhoven. De gemeente zit ook in een stuk samenwerkingsontwikkeling met de Metropool Regio Eindhoven. Deze Dutch Design Week, Saskia, heeft die ook betekenis voor brede welvaart? 

Saskia Boelema:
Zeker. Wat ik zelf altijd ontzettend mooi vind hier, is dat je, als je even de tijd neemt, dat je soms ook heel erg naar de toekomst geflitst wordt. Van oh, zo kan het ook. Dat je stilstaat bij… we zitten toch allemaal een beetje in de groef van hoe je het kent. Ik ben zelf 44. Je voelt jezelf jong, maar dat ben je natuurlijk ook niet meer altijd. En ik merk ook wel eens dat ik denk, oh ja, nee maar dat kan zo niet, want dat hebben we al eens geprobeerd. En wat je hier merkt is dat je, ja toch weer op een hele andere manier leert kijken. En ook dat we hier kijken naar maatschappelijke vraagstukken. Hoe doe je dat nou? Bijvoorbeeld in de ouderenzorg is een hele mooie, nou ja, ruimte voor ingericht waarin ze mensen eigenlijk zelf bevraagd hebben; oké wat zou jij kunnen bijdragen? Je ziet dat vergrijzingsprobleem aankomen. Wat vragen we nou eigenlijk? En wat betekent dat nou? Nou, als je daar ontwerpers dat laat vragen, dan is het iets heel anders dat je het aan mij zou vragen als beleidsmaker. Nou, dat vind ik hier heel mooi. Maar ook over thema's als gezondheid. Ja, het zijn gewoon ontzet. Maar ook over, nou ja, hoe kun je wat menswaardiger met hele kleine ingrepen vluchtelingen opvangen. Ook daar zijn allerlei exposities van. Ja en dan helpt design heel erg met hoe kan je het beter maken in de brede welvaart voor mensen. 

Kees van Rooij:
Ja, ik vind ook altijd zo'n Dutch Design Week is ook een soort expositie van hoop. Van waar liggen allemaal nog lijnen naar de toekomst toe en wat wordt er nu al allemaal ontwikkeld om dingen waar wij ons zorgen over maken toch op te lossen in een hele creatieve zin. 

Saskia Boelema:
Zeker. En dat vind ik zelf ook als je dan ook de atmosfeer hier proeft, is zo positief en enthousiast. En als je soms zelf de krant leest kan je er wel eens wat somber van worden. Terwijl er is eigenlijk zoveel moois en heel hoopvols. En we wonen nog steeds, en dat zouden we soms haast vergeten, daarom kunnen we het ook zo over brede welvaart hebben, in één van de rijkste landen ter wereld. En rijk is dan gewoon letterlijk in de zin van geld. Maar ook als je kijkt naar hoe gelukkig wij als Nederlanders gemiddeld gezien zijn, wonen we gewoon ook in een land vol rijkdom, van geluk. En dat is ook op dit soort plekken waar je dat gewoon heel goed proeft. 

Kees van Rooij:
Ja. Nou, laten we dat blijven beseffen. Een hele mooie afsluiting vind ik voor dit interview. Saskia, dankjewel en nou heel veel succes ook met het verder bevorderen van de brede welvaart in Brabant. 

Saskia Boelema:
Dankjewel. 

Kees van Rooij:
Bedankt voor het luisteren naar deze aflevering van mijn podcast. Vond je het interessant en wil je meer luisteren? Abonneer je dan via je favoriete podcast app.