Werk en mantelzorg

antelzorg is de zorg voor hulpbehoevende familieleden, vrienden of buren. Het gaat om langdurige en onbetaalde zorg. Mantelzorg is geen keuze, zorgen voor je naaste dat doe je gewoon. Het begint met bijvoorbeeld af en toe een boodschap doen en groeit geleidelijk uit tot steeds meer, 
variërend van helpen bij het aankleden, meegaan naar de dokter, tot verzorgende taken.

Als werkgever kan je verschillende dingen doen voor je werknemers. Hieronder staan een paar voorbeelden. 

Maak mantelzorg bespreekbaar

Een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid binnen een organisatie begint bij het bespreekbaar maken van mantelzorg op de werkvloer. Als het een onderwerp is waar werknemers vrijuit over kunnen en willen praten, ben je als organisatie in staat om helder te krijgen welke werknemers werk combineren met zorgtaken. Bewustwording over mantelzorg in de hele organisatie kan ervoor zorgen dat collega’s elkaar helpen in de dingen waar ze tegenaan lopen. Door actief te vragen naar de combinatie werk en mantelzorg, maak je het bespreekbaar. Sommige mantelzorgers zijn zich er zelf ook nog niet van bewust dat ze mantelzorger zijn. Geef aandacht aan het onderwerp en aan werkende mantelzorgers. Dit kan je doen door bijvoorbeeld een workshop te organiseren voor mantelzorgers of het beleid binnen de organisatie te delen. 

In gesprek met je werknemer

Door in gesprek te blijven met je werknemers, blijf je peilen wat er voor je werknemer nodig is om op een duurzame manier werk met zorgtaken te kunnen combineren. 
Wees je er van bewust dat flexibiliteit en maatwerk essentieel zijn om werk en mantelzorg goed te combineren: iedere zorgsituatie is anders en vraagt dus om een andere oplossing. Zorg er daarom voor dat je in gesprek gaat en blijft met je werknemer over zijn/haar inzetbaarheid. Bespreek samen hoe je werknemer het werk weer kan gaan hervatten. 

Vragen die je daarbij kan stellen

• Hoe gaat het op dit moment?
• Waar loop je tegenaan bij het combineren van mantelzorg en werk?
• Van welke werkzaamheden krijg je nu energie?
• Wat heb je nodig om werk en mantelzorg te combineren?

Vervolgens kun je samen gaan kijken wat er mogelijk is. Als duidelijk is waar je werknemer tegenaan loopt en wat zou kunnen helpen, is het goed om te bespreken wat er mogelijk is. Zorg dat je werknemer op de hoogte is van de verschillende (wettelijke) regelingen. Bespreek hier ook de aanvullende maatregelen die eventueel in de cao zijn opgenomen. Wijs werknemers op interne ondersteuning (zoals bedrijfsmaatschappelijk werkers, preventiemedewerkers, vertrouwenspersoon of arbodeskundigen) en regelingen buiten de organisatie (zoals gemeentelijke ondersteuning, een mantelzorgmakelaar of het volgen van een cursus via de lokale welzijnsorganisatie) die je werknemer kunnen ondersteunen. Kijk vervolgens samen naar hoe deze regelingen ondersteunend kunnen zijn voor de specifieke situatie van je werknemer. Iedere zorgsituatie is anders en vraagt om een andere oplossing. Ga met elkaar in gesprek over welke aanpassingen in werkzaamheden, werktijden of werkplek er mogelijk zijn. Wat is haalbaar? Hebben collega’s ruimte om taken over te nemen? Geef aan dat je als werkgever ook rekening moet houden met wat nodig is voor het 
bedrijf of de organisatie. Probeer samen te zoeken naar een werkbare situatie.

Er zijn verschillende regelingen die een werkende mantelzorger kunnen ondersteunen bij het combineren van werk en zorgtaken. Deze verschillende (wettelijke) regelingen helpen bij het vinden van een balans tussen werk en mantelzorg. Zo zijn er twee wettelijke verlofregelingen en is er de Wet Flexibel Werken. Als je organisatie een cao heeft of als er een regeling is van de personeelsvertegenwoordiging kunnen daarin afwijkende afspraken of voorwaarden staan. Als dit zo is, gelden de afspraken die in de cao of regelingen van de personeelsvertegenwoordiging staan.

Calamiteitenverlof (wettelijk)

Dit verlof kan de mantelzorger opnemen als hij/zij onverwacht direct vrij moet zijn. Bijvoorbeeld als de persoon waarvoor de mantelzorger zorgt, acuut ondersteuning nodig heeft. Het verlof duurt zo lang als nodig is om de eerste zaken te regelen. Soms is dat een paar uur, soms enkele dagen. Iedereen heeft recht op calamiteitenverlof, ook als je een tijdelijk contract hebt of nog in de proeftijd zit. Een werkgever kan een redelijk verzoek voor calamiteitenverlof niet weigeren. De mantelzorger moet het verlof wel zo snel mogelijk bij de werkgever melden. Daarbij moet hij/zij aangeven hoelang het verlof naar verwachting duurt. Er geldt geen maximum aantal uren calamiteitenverlof per jaar.

Zorgverlof (wettelijk)Je kunt kortdurend en langdurend zorgverlof krijgen voor mensen uit je omgeving die ziek of hulpbehoevend zijn. Het gaat hier om: x kinderen, partner, ouders, grootouders, kleinkinderen, broers en zussen (tweedegraads bloedverwanten) x anderen die deel uitmaken van je huishouden (bijvoorbeeld een inwonende tante) x bekenden als je de enige bent die de zieke zorg kunt geven.

Kortdurend zorgverlof

Dit verlof kan je als mantelzorger opnemen om enkele dagen noodzakelijke zorg aan een naaste te geven. Je kunt meerdere keren per jaar kortdurend zorgverlof opnemen. Er geldt wel een maximum aantal uren. Dit is 2 keer het aantal uren dat je per week werkt in een periode van 12 maanden. Als je bijvoorbeeld 24 uur per week werkt, dan heb je recht op maximaal 48 uur verlof per 12 maanden. De periode van 12 maanden gaat in op de eerste dag waarop het verlof wordt opgenomen. De uren voor kortdurend zorgverlof mag je in één keer opnemen of verspreiden over de 12 maanden. Een mantelzorger kan het verlof opnemen na overleg met de werkgever. De werkgever kan het verlof alleen weigeren als de organisatie hierdoor in ernstige problemen zou komen. Je salaris wordt tijdens het verlof voor minstens 70% doorbetaald.

Langdurend zorgverlof

Dit verlof kan een mantelzorger opnemen om voor langere tijd voor een ernstig zieke naaste te zorgen. Per 12 maanden heb je recht op maximaal 6 keer het aantal uren dat je per week werkt. Als je bijvoorbeeld 24 uur per week werkt, dan heb je recht op maximaal 144 uur verlof per 12 maanden. In overleg met de werkgever kan de mantelzorger de verlofuren spreiden. Langdurend zorgverlof vraag je minstens 2 weken voordat je het verlof wilt opnemen, schriftelijk aan bij je werkgever. De werkgever mag om informatie vragen om te beoordelen of je recht hebt op verlof (bijvoorbeeld een doktersverklaring). De werkgever is niet verplicht om het salaris tijdens het verlof door te betalen.

De Wet flexibel werken

Werk en mantelzorg zijn soms beter te combineren als een mantelzorger één of meerdere dagen per week thuis kan werken. Of als het rooster wordt aangepast zodat een mantelzorger op gunstige tijden werkt. Ook kan het een mantelzorger soms helpen tijdelijk minder uren te werken. Door de Wet Flexibel Werken heeft een mantelzorger het recht om aanpassing van de arbeidsduur, arbeidsplaats en werktijd aan te vragen bij de werkgever. Deze wet biedt bijvoorbeeld de mogelijkheid om een aanvraag te doen bij je werkgever om thuis te gaan werken (aanpassing van de arbeidsplaats), (tijdelijk) parttime te gaan werken (aanpassing van de arbeidsduur) of op gunstige tijden te werken (aanpassing van de werktijd). Een aanvraag voor flexibel werken vraag je voorafgaand aan de gewenste ingangsdatum, schriftelijk aan bij je werkgever. De werkgever pleegt overleg met desbetreffende werknemer over diens verzoek. Een werkgever kan een verzoek voor flexibel werken alleen afwijzen om zwaarwegende bedrijfs- of dienstredenen. Om een beroep te doen op de Wet Flexibel Werken moet er worden voldaan aan een aantal voorwaarden. Belangrijk is ook om altijd rekening te houden met eventuele verplichte cao. In de cao kunnen afspraken staan over het recht om meer te werken, de werktijden of aanpassing van de arbeidsplaats. Afspraken die in de cao staan, gaan boven de Wet flexibel werken.

Merk je dat je werknemer behoefte heeft aan meer mantelzorgondersteuning? Of wil je als werkgever meer weten over het thema Mantelzorg? Sociaal Werk Meierijstad heeft een steunpunt voor mantelzorgers. Zij begrijpen de uitdagingen die mantelzorgers tegenkomen en staan klaar om ze te ondersteunen, op praktisch en emotioneel vlak. Dit kan gaan over praktische vraagstukken, bijvoorbeeld over regelingen en voorzieningen, of tips om zorg en werk te combineren. Ook bieden ze een luisterend oor, begeleiding en lotgenotencontact. En voor organisaties bieden zij voorlichtingen over mantelzorg. 

Contact

Contact opnemen kan via de website zorgen voor je naasten of via de mail mantelzorg@sociaalwerkmeierijstad.nl