Anne van Dam: "Samenwerking is nodig voor toegankelijke zorg"

Anne van Dam is ergotherapeut in Meierijstad en voorzitter van Paramedisch Platform Meierijstad. Burgemeester van Rooij gaat met haar in gesprek over het thema ‘gezondheid en welzijn’ in relatie tot Brede Welvaart.

Zorg wordt steeds duurder en hoe blijft zorg toegankelijk voor iedereen. Uit onderzoek van SER blijkt dat 20% van de meest welvarende mensen 8 jaar langer leeft (en zelfs 24 jaar langer in goede gezondheid) dan de 20% van de minst welvarende mensen.

Transcriptie

Kees van Rooij:
Ik ben Kees van Rooij, burgemeester van de mooie gemeente Meierijstad. In deze podcast ga ik in gesprek met mensen over brede welvaart. Wat is eigenlijk brede welvaart? Brede welvaart gaat in de kern over het welzijn van mensen. Het is een maatstaf voor alles dat mensen van waarde vinden. En hoe bereiken we dat zoveel mogelijk mensen het goed hebben in onze gemeente? Welkom beste luisteraars bij deze podcast serie over brede welvaart. De vorige aflevering hebben we een gesprek gehad met Otto Raspe, hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg, maar ook werkend voor Rabo Research, over wat nou brede welvaart is. En vandaag gaan we wat inzoomen op gezondheid en welzijn. En bij mij aan tafel zit Anne van Dam. Anne, welkom.

Anne van Dam:
Dankjewel.

Kees van Rooij:
We hebben elkaar gezien bij de nieuwjaarsbijeenkomst. Toen heb je ook een presentatie… of aan een gesprek deelgenomen. En in deze podcast laten we een aantal mensen die ook toen hebben opgetreden aan het woord over wat brede welvaart nou in Meierijstad is. Want het gaat, heb ik geleerd van Otto Raspe, niet alleen over economische welvaart en over wat we verdienen met elkaar, maar brede welvaart gaat over veel meer aspecten. Ook over het welzijn van ons en mensen. En vandaag gaan we het over gezondheid en welzijn met jou hebben. Maar laat ik eens beginnen met wie is Anne van Dam?

Anne van Dam:
Anne van Dam, dat ben ik. En ik ben geboren en getogen in Schijndel. Ik heb een praktijk voor ergotherapie in Meierijstad, Boxtel en Uden. En daarnaast ben ik voorzitter van het paramedisch platform Meierijstad.

Kees van Rooij:
Oké. Als we nou eens beginnen met ergotherapie. Wat is dat? Wat kunnen mensen zich daarbij voorstellen?

Anne van Dam:
Ergotherapie heeft te maken met het zo zelfstandig mogelijk leven. Dan heb ik het echt over de praktische, dagelijkse dingen. Als voorbeeld, stel je moet steunkousen gaan dragen. Die zijn erg lastig om aan en uit te trekken. En ons doel is dan om iemand dat zelf te kunnen laten doen. Zodat er geen hulp nodig is van partner of thuiszorg.

Kees van Rooij:
Ja.

Anne van Dam:
Een ander voorbeeld, dat het belangrijk is om van A naar B te kunnen gaan. Om een boodschap te doen of vrienden, familie te bezoeken.

Kees van Rooij:
En de ergotherapeuten die werken eraan dat mensen zelfstandiger kunnen wonen, leven. En daarmee ook dat stukje geluk in het leven kunnen behouden. Wat ze misschien eerder hadden of nog niet hadden. En daarmee ook dat hun welzijn gewoon beter is dan wat het zonder dat zou zijn.

Anne van Dam:
Ja, dat klopt.

Kees van Rooij:
Een heel dankbaar vak lijkt mij.

Anne van Dam:
Zeker weten. Ja, een heel mooi vak. We zijn echt bezig met mensen laten participeren in de samenleving. En dat sluit natuurlijk perfect aan bij die brede welvaart. Want als je mee kan doen met de maatschappij, dan doe je er toe. En dat is heel belangrijk in onze ogen.

Kees van Rooij:
Ja. En je bent ook voorzitter zei je van de paramedische mensen in deze regio. Vertel daar eens iets over.

Anne van Dam:
Ja, een aantal jaar geleden zijn wij begonnen met het opzetten van een samenwerkingsverband tussen de paramedische beroepen in Meierijstad. Dus dan denk je aan de fysiotherapeut, de podotherapeut, logopedist, diëtist, ergotherapie, oefentherapie. En die samenwerking hebben we opgezet om samen namens de achterban te kunnen spreken. Dus namens alle paramedici die in Meierijstad werken.

Kees van Rooij:
Ja, want je zegt paramedisch. Dus het wordt gezien als naast medisch. Waar zit dat verschil?

Anne van Dam:
De paramedische beroepen zijn inderdaad minder gericht op het medische stuk als wat je ziet in ziekenhuizen of bij huisartsenzorg. Als je het hebt over de ergotherapie gaat het veel meer over het mee kunnen doen. Niet zozeer over het lichamelijke.

Kees van Rooij:
Ja. Oké, dus minder het direct fysieke genezen of wat dan ook waar misschien wij vaak ook denken dat de traditionele medici vooral op gericht zijn. Maar het zit hem in allerlei zaken eromheen. In het bewegen, en misschien wel net zo belangrijk, en misschien ook wel preventief af en toe. Om te zorgen dat mensen niet echt onder het mes moeten.

Anne van Dam:
Zeker weten, ja.

Kees van Rooij:
Oké. Gezondheid is natuurlijk een hartstikke belangrijk iets voor mensen. Ook in het kader van welzijn en dus die brede welvaart. Nu las ik dat in een SER-onderzoek. Dat de 20% meest welvarende mensen ruim 8 jaar langer leeft en zelfs 24 jaar langer in goede gezondheid dan de 20% minst welvarende mensen. Dat zijn eigenlijk wel schokkende getallen. Wat vind je daarvan?

Anne van Dam:
Ja, dat heb ik ook gelezen en ik schrok daar ook van. Dat is geen goed nieuws voor onze samenleving. En vooral dat dat gat dus ook steeds groter wordt. Dus we zullen in het beleid ervoor moeten zorgen dat dat gat kleiner wordt. Een belangrijk onderdeel daarbij is het toegankelijk houden van de zorg. Wat je nu bijvoorbeeld ziet is dat sommige paramedische beroepen alleen in de aanvullende verzekering zitten. En dat is dus niet voor iedereen weggelegd. Terwijl dat zeker wel kan bijdragen aan de kwaliteit van leven.

Kees van Rooij:
Dat is de ene kant van de medaille wellicht. En tegelijkertijd gaat het in de politiek vaak ook over de groeiende kosten van de gezondheidszorg. Hoe houden we dat in balans? Want ik denk dat heel veel mensen zich in de huidige tijd ook zorgen maken over die stijgende kosten en tegelijkertijd zeggen van ja, die kloof moet niet groter worden, die moet kleiner worden. Dus die toegankelijkheid moet er gewoon eigenlijk voor iedereen zijn. En dan ben ik ook wel benieuwd aan hoe jij daar kijkt. Maar ook wat we daar lokaal aan zouden kunnen doen.

Anne van Dam:
Ja, ik denk dat om dat te bereiken dat er een betere samenwerking nodig is. Tussen de verschillende domeinen. Dus wij zijn begonnen met het opzetten van die paramedische samenwerking. Maar wat nu de volgende stap is, is dat de samenwerking tussen het domein paramedisch dus ook plaatsvindt met het medische domein en het sociale domein. Zodat wij de krachten kunnen bundelen en samen ervoor kunnen zorgen dat we dat gat kleiner kunnen maken.

Kees van Rooij:
Ja, dat klinkt nog heel erg in de organisatorische zin. Maar als ik nu gewoon inwoner ben van Meierijstad waar kan ik dat dan aan merken? Of waar ga ik dat voelen?

Anne van Dam:
Ik denk dat de zorg dichtbij is. Dat dat ons doel is. Dus dat je bij wijze van een boodschap gaat doen en meteen ook in het centrum de zorg kan consumeren als dat nodig is. En als we ons meer richten op de preventie. Dan merk je dat dus doordat je minder last hebt van bepaalde klachten en gezonder bent en dus mee kunt doen met de maatschappij.

Kees van Rooij:
Ja. Maar je zegt we moeten die keten eigenlijk meer aan elkaar koppelen. Dat bij het sociaal domein waar we misschien signaleren dat mensen tot die 20% minder welvarende groep behoren. In armoede leven. Dat we daar dan ook alert zijn op de gezondheidszorg bij die mensen. De toegankelijkheid daarvan. En ook wat je misschien in de preventieve kant kunt doen. En dat is dan de zorg. Maar dat gaat misschien nog wel veel breder. Ook van voeding tot en met leefstijl en dergelijke. Maar je hebt er meer verstand van dan ik. Dus zie je dat ook zo of zie je dat anders?

Anne van Dam:
Dat zie ik ook zo. Ja. En wat je nu ziet is dat als iemand bij ofwel het welzijnsdomein of het medisch domein of het paramedische domein binnenkomt, blijven ze vaak ook in die setting. Huisarts stuurt door naar een ziekenhuis. De paramedici sturen aan elkaar door. Dus van de fysio naar de ergotherapeut bijvoorbeeld. En in het sociale domein doen ze ook mee aan allerlei activiteiten die daar georganiseerd worden. Maar wat we dus nu nog niet zo veel zien is dat dan als er bijvoorbeeld bij een behandeling van de ergotherapie iets wordt gezegd over angstig zijn, eenzaamheid, schulden dan moeten we zeker ook die stap maken naar het doorverwijzen naar het sociale domein, omdat zij daar ook van alles mee kunnen.

Kees van Rooij:
Ja, maar is dat naar de toekomst toe, dat totale stelsel, op deze manier houdbaar, want we zien dat die totale kosten van het hele gezondheidsstelsel alleen maar verder groeien, we worden met z'n allen ouder, we vragen ook meer zorg, moeten er ook nog andere dingen gebeuren dan alleen maar in die zorg met elkaar samenwerken.

Anne van Dam:
Een heel belangrijk onderdeel is ook het aantrekken van meer zorgpersoneel, want dat is waar we nu…

Kees van Rooij:
Maar dan wordt het nog duurder.

Anne van Dam:
Ja dat klopt, maar dan als we dat ook inzetten op de juiste momenten voorkomt het juist ook zorgkosten.

Kees van Rooij:
Ik denk zelf dat wij ook moeten kijken hoe kunnen mensen wat zorg onafhankelijker worden, zichzelf redden. Voorkomen dat ze in het hele zorgcircuit terechtkomen. Kan ergotherapie daar ook iets in betekenen?

Anne van Dam:
Ja zeker, ergotherapie is juist opgericht om mensen zo zelfstandig mogelijk te houden en daar nemen we bijvoorbeeld ook de begeleiding van de mantelzorgers in mee. Dus we stimuleren juist om mensen uit de zorg te houden zou je kunnen zeggen. Wat daarin ook steeds meer belangrijk wordt, is die saamhorigheid in een kern. Dus in een wijk om samen dingen te kunnen doen en op te lossen.

Kees van Rooij:
Ja, nou dat sluit weer mooi aan bij onze sociale visie waar we zeggen we moeten meer naar zorgzame wijken oftewel zorgen voor elkaar. Ook vanuit het belang van ja, deze zorg is zo niet houdbaar, dus we zullen zelfredzamer daarin moeten worden en vooral elkaar daarin helpen. Dus dat is een mooie aansluiting waar wij ook natuurlijk als gemeente heel alert op kunnen zijn. Jij begon met de steunkousen hè. Ik heb eens een keer iemand gezien die had een product ontwikkeld om dat steunkousen aantrekken veel makkelijker te maken. Heel simpel hulpmiddel. Hij kwam volgens mij uit de ergotherapie. Zie je ook daarin ontwikkeling ,want dan zoek ik weer de link naar het bedrijfsleven. Kunnen wij hier ook op die manier wat betekenen om eigenlijk dat zorgstelsel te ontlasten.

Anne van Dam:
Zeker weten, als je het hebt over de steunkousen zijn er al allerlei hulpmiddelen op de markt om dat mensen zelf te kunnen laten doen. Maar ook daar zie ik nog steeds mogelijkheden voor de mensen die bijvoorbeeld niet voldoende kracht hebben om zo'n hulpmiddel te hanteren ofwel cognitief het niet aankunnen dat het te veel te ingewikkelde stappen zijn. Ja daar is echt nog ruimte voor verbetering. Ja, zeker weten.

Kees van Rooij:
Oké. Zie je daar ook in Meierijstad voorbeelden van, van ontwikkelingen van bedrijven of organisaties die daarin iets betekenen?

Anne van Dam:
Nee, echt op dat hulpmiddelgebied heb ik daar geen voorbeelden van in Meierijstad. Nee.

Kees van Rooij:
Dus dat is nog een witte vlek.

Anne van Dam:
Ja, zeker weten. En ik ben ook wel benieuwd naar uw visie op die gezondheidszorg van die kernen. Wat is nou het doel, wat wil de gemeente bereiken komend jaar?

Kees van Rooij:
Ja, ik kijk vooral naar 2040 toe. Waar willen we in de toekomst echt naartoe? Want in de korte termijn denk ik dat we heel veel aan activiteiten en dingen hebben. Maar vooral vanuit die lange lijnen. Van hé, als dit zorgstelsel zo niet houdbaar is, omdat er de mensen ook dadelijk niet zijn, terwijl we wel zitten met een dubbele vergrijzing, terwijl we zien dat heel veel jongeren op dit moment ook heel veel zorgbehoefte hebben. Veel meer dan in het verleden. We leven eigenlijk welvarender, maar eerst hadden we 1 op de 20 jongeren die behoefte had aan zorg. Nu is dat 1 op de 8. En dan is voor mij veel meer de vraag hoe kunnen wij er naar de toekomst toe voor zorgen dat wij weer terug gaan naar die 1 op 20. Dat onze samenleving ook weerbaarder wordt, zodat we eigenlijk minder, ja helaas misschien voor jou dan, maar minder gezondheidszorg nodig hebben. Ik denk overigens dat we nog heel veel gezondheidszorg ook in de toekomst nodig hebben. Maar hoe houden we het voor iedereen bereikbaar, maar vooral ook voor de mensen die het echt nodig hebben. Dat zijn dingen die mij dan bezighouden en die hoop ik dat wij ook in de toekomstvisie dat heel nadrukkelijk gaan neerzetten. Van daar willen wij naartoe en dan hebben we iedereen ook uit de gezondheidszorg nodig om te zeggen van; en hoe komen we daar?

Anne van Dam:
Mooi ja, het zou heel mooi zijn als we dat kunnen bereiken. En heb je ook al een idee van een praktisch voorbeeld van hoe kunnen we daar verder mee komen?

Kees van Rooij:
Ja goede vraag. Nou ik heb er één en dat is, ik merk dat we hebben dubbele vergrijzing, maar ouderen worden ook steeds vitaler. En zouden daar ook iets in kunnen betekenen bijvoorbeeld in het vrijwilligerswerk, want daar komen we, merken we, dat daar ook heel veel tekort aan is aan mensen. En tegelijkertijd zien we bij ouderen toename van eenzaamheid. Dus dan denk ik kunnen we die zaken wat meer aan elkaar koppelen? Dat we mensen voorkomen dat ze in de eenzaamheid komen. Ze kunnen nog van betekenis zijn voor die samenleving door als vrijwilligers wat te gaan doen. Wat zou het mooi zijn als we op die manier die zorg voor elkaar in die wijken. in die dorpen kunnen organiseren. En dat zijn dan de voorbeelden die ik dan zie of die ik hoor van mensen en dan denk ik van hoe krijgen wij dat in het beleid allemaal goed ingepast. Dus dat als voorbeeld. Ik denk dat we nog maar heel kort over gezondheid en welzijn gesproken hebben. Dat er nog heel veel meer over te zeggen is. Zijn er nog dingen die jij in het kader van versterking van die brede welvaart in Meierijstad de luisteraars en mij zou willen meegeven?

Anne van Dam:
Ik zou ook willen benadrukken; ga zo door. Want wij zijn in Meierijstad al een heel eind. We hebben die samenwerking al heel goed staan. We weten elkaar te vinden. Ook dank voor de gemeente die daarin heel goed meedenkt. Overleg met de wethouder vindt plaats, met de medewerkers van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, valpreventies zijn opgezet. Dus wij zijn, vooral als je kijkt naar de regio, al heel ver. Dus hou dat vast. En ik denk dat als we zo met elkaar in gesprek blijven, dat we er uiteindelijk komen.

Kees van Rooij:
Nou, een mooiere afsluiting had ik niet kunnen bedenken, Anne. Dus wat dat betreft heel erg bedankt. En zo blijven we met elkaar werken aan die brede welvaart in Meierijstad. Dankjewel.

Anne van Dam:
Graag gedaan.

Kees van Rooij:
Bedankt voor het luisteren naar deze aflevering van mijn podcast. Vond je het interessant en wil je meer luisteren? Abonneer je dan via je favoriete podcast app.